Tóm tắt nội dung
Nước mắt có vai trò rất quan trọng đối với đôi mắt, nó vừa giúp dinh dưỡng cho giác mạc, vừa bảo vệ nhãn cầu khỏi những tác động xấu từ bên ngoài. Mỗi lần nháy mắt, nước mắt sẽ dàn đều trên bề mặt nhãn cầu. Nước mắt sẽ làm bôi trơn bề mặt nhãn cầu, giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn mắt, rửa trôi các dị vật trong mắt và giữ cho bề mặt giác mạc, kết mạc phẳng, sạch sẽ. Khi thừa, nước mắt sẽ chảy theo một hệ thống ống nhỏ ở góc trong của mi mắt gọi là tuyến lệ.
Cấu tạo nước mắt gồm 3 thành phần chính, đó là lớp mỡ, lớp nước và lớp nhầy. Lớp mỡ trong nước mắt có tác dụng giúp hạn chế bốc hơi, trong khi lớp nước trong suốt chính là chất dinh dưỡng cung cấp oxy cho giác mạc, ngoài ra còn có tính sát trùng nhẹ. Lớp nước giúp cho giác mạc trơn nhẵn, rửa sạch bụi bẩn. Lớp nhầy giúp dàn đều nước mắt trên bề mặt nhãn cầu. Khi có sự mất cân bằng giữa tiết nước mắt và thoát đi của nước mắt thì sẽ gây khô mắt, có thể gặp do số lượng nước mắt tiết không đủ hoặc chất lượng nước mắt không tốt.
Nước mắt được tiết ra từ các tuyến trong và quanh mi mắt, quá trình này sẽ giảm đi theo tuổi tác hoặc do các bệnh về mắt, bệnh toàn thân, tác dụng phụ của thuốc. Một số tác nhân khác như khí hậu hanh khô, tốc độ gió cũng làm giảm lượng nước mắt và gây khô mắt.
Chất lượng nước mắt không tốt do mất cân bằng giữa 3 lớp nước mắt, chẳng hạn lớp mỡ ít thì nước mắt bay hơi nhanh, không cấp đủ nước mắt để bôi trơn, không đủ nuôi dưỡng và bảo vệ mắt, gây ra tình trạng khô mắt.
Chứng khô mắt khá thường gặp ở các mức độ khác nhau. Hầu hết các đối tượng thường không chú ý đến khô mắt do những biểu hiện này rất với những phản ứng thông thường khi mắt bị mỏi hay tiếp xúc với khói, bụi. Song khô mắt có thể gây biến chứng nguy hiểm dẫn đến viêm kết mạc, viêm giác mạc, giảm thị lực thậm chí mất thị lực không hồi phục.
Cấu tạo nước mắt gồm 3 thành phần chính, đó là lớp mỡ, lớp nước và lớp nhầy. Lớp mỡ trong nước mắt có tác dụng giúp hạn chế bốc hơi, trong khi lớp nước trong suốt chính là chất dinh dưỡng cung cấp oxy cho giác mạc, ngoài ra còn có tính sát trùng nhẹ. Lớp nước giúp cho giác mạc trơn nhẵn, rửa sạch bụi bẩn. Lớp nhầy giúp dàn đều nước mắt trên bề mặt nhãn cầu. Khi có sự mất cân bằng giữa tiết nước mắt và thoát đi của nước mắt thì sẽ gây khô mắt, có thể gặp do số lượng nước mắt tiết không đủ hoặc chất lượng nước mắt không tốt.
Nước mắt được tiết ra từ các tuyến trong và quanh mi mắt, quá trình này sẽ giảm đi theo tuổi tác hoặc do các bệnh về mắt, bệnh toàn thân, tác dụng phụ của thuốc. Một số tác nhân khác như khí hậu hanh khô, tốc độ gió cũng làm giảm lượng nước mắt và gây khô mắt.
Chất lượng nước mắt không tốt do mất cân bằng giữa 3 lớp nước mắt, chẳng hạn lớp mỡ ít thì nước mắt bay hơi nhanh, không cấp đủ nước mắt để bôi trơn, không đủ nuôi dưỡng và bảo vệ mắt, gây ra tình trạng khô mắt.
Chứng khô mắt khá thường gặp ở các mức độ khác nhau. Hầu hết các đối tượng thường không chú ý đến khô mắt do những biểu hiện này rất với những phản ứng thông thường khi mắt bị mỏi hay tiếp xúc với khói, bụi. Song khô mắt có thể gây biến chứng nguy hiểm dẫn đến viêm kết mạc, viêm giác mạc, giảm thị lực thậm chí mất thị lực không hồi phục.
1. Nguyên nhân gây khô mắt
Chứng khô mắt có thể xuất phát từ các nguyên nhân sau:
- Độ tuổi: Khô mắt là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên, vì thế mà thường gặp ở những người trung niên và cao tuổi, đặc biệt là những người trên 65 tuổi.
- Giới tính: Nữ giới dễ bị khô mắt hơn do thay đổi hormone sau khi mang thai, sử dụng thuốc tránh thai, và thời kỳ mãn kinh.
- Do tác dụng phụ của thuốc: Sử dụng các thuốc kháng histamine, thuốc hạ huyết áp, thuốc giảm đau chống viêm, thuốc tránh thai, thuốc điều trị bệnh Parkinson, thuốc chống trầm cảm,… có thể làm giảm bài tiết nước mắt.
- Do các bệnh lý toàn thân hoặc tại mắt: Người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh tuyến giáp, tiểu đường, dị ứng theo mùa, thiếu vitamin A,… có nguy cơ cao bị khô mắt. Các bệnh tại mắt như viêm nhiễm mi mắt, viêm kết mạc, viêm giác mạc, hoặc bất thường của mi mắt (lật mi, hở mi) cũng là nguyên nhân gây ra khô mắt.
- Do khí hậu và môi trường sống: Tiếp xúc với khói, bụi, thuốc lá, nhiều gió hoặc thời tiết hanh khô sẽ làm nước mắt bốc hơi nhanh.
- Các yếu tố thuận lợi khác: Đeo kính kéo dài, làm việc với máy tính trong thời gian dài hoặc làm việc quá tập trung không chớp mắt thường xuyên cũng có thể gây khô mắt. Các phẫu thuật trên bề mặt kết mạc, giác mạc như phẫu thuật lasik, phẫu thuật phaco...cũng có thể khiến khô mắt gia tăng.
2. Những đối tượng dễ bị khô mắt
Mỗi lần chớp mắt, nước mắt sẽ được dàn đều trên bề mặt nhãn cầu khiến mắt chúng ta không bị khô. Vì thế, với những người khi xem điện thoại, máy tính, đọc sách hoặc làm việc quá tập trung thì tần số chớp mắt sẽ giảm đi, nhãn cầu ít được “bôi trơn” hơn, và chứng khô mắt dễ xảy ra.
Người cao tuổi do giảm sự bài tiết của nước mắt cũng dễ bị khô mắt (rất nhiều người cao tuổi khi đi khám thường than phiền mắt bị cộm, ngứa, rát ở mắt).
Những người hay phải làm việc ngoài trời, tiếp xúc nhiều với gió, những nơi ô nhiễm khói bụi cao và những người suốt ngày ngồi trong phòng có điều hòa đều dễ bị khô mắt.
Người cao tuổi do giảm sự bài tiết của nước mắt cũng dễ bị khô mắt (rất nhiều người cao tuổi khi đi khám thường than phiền mắt bị cộm, ngứa, rát ở mắt).
Những người hay phải làm việc ngoài trời, tiếp xúc nhiều với gió, những nơi ô nhiễm khói bụi cao và những người suốt ngày ngồi trong phòng có điều hòa đều dễ bị khô mắt.
3. Biểu hiện của khô mắt
Tùy theo mức độ và giai đoạn mà khô mắt có các biểu hiện khác nhau, tuy nhiên các biểu hiện thường gặp là:
- Mắt đỏ hoặc sưng tấy
- Cảm giác nhức mắt
- Cảm giác nóng rát trên bề mặt của mắt
- Mỏi mắt, cảm giác như muốn nhắm mắt thời gian dài
- Ngứa mắt liên tục
- Mắt thường xuyên cảm thấy quá khô
- Giảm thị lực, nhìn vật có vẻ không rõ nét
- Sợ ánh sáng, nhạy cảm với ánh sáng có cường độ cao (sáng chói)
- Chảy nước mắt, ống lệ sản xuất quá nhiều nước mắt nhưng chúng không giữ đủ lâu để làm dịu cảm giác khô rát
- Cảm giác cộm xốm khó chịu, cảm giác như có một thứ gì đó trong mắt ngay cả khi không có gì cả
- Cảm giác mi mắt dính vào nhãn cầu khi chớp mắt
4. Sự nguy hiểm của khô mắt
Phần lớn chúng ta cho rằng khô mắt chỉ là một triệu chứng khó chịu ở mắt, không phải là một bệnh. Tuy nhiên thực tế không hẳn như vậy.
Mắt bị khô kéo dài khiến mắt dễ bị nhiễm khuẩn, dễ bị viêm, dễ bị tổn thương gây sẹo bề mặt giác mạc, giảm thị lực hoặc thậm chí mất thị lực vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Mắt bị khô kéo dài khiến mắt dễ bị nhiễm khuẩn, dễ bị viêm, dễ bị tổn thương gây sẹo bề mặt giác mạc, giảm thị lực hoặc thậm chí mất thị lực vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
5. Điều trị khô mắt
Điều trị khô mắt, trước tiên là phải điều trị triệu chứng để làm giảm cảm giác khó chịu của khô mắt. Điều trị triệu chứng thông dụng nhất là sử dụng dung dịch dưỡng mắt, có tác dụng làm trơn mắt và cung cấp độ ẩm cho mắt, còn gọi là nước mắt nhân tạo.
Bên cạnh đó, cần tìm ra nguyên nhân gây khô mắt để trị tận gốc nguyên nhân, cũng như tìm các yếu tố nguy cơ gây khô mắt để phòng tránh.
Chẳng hạn một người sử dụng điện thoại hoặc máy tính quá nhiều trong ngày, cần điều chỉnh lại để đôi mắt phải có thời gian nghỉ ngơi, tránh làm việc quá tải với các thiết bị đó.
Nếu đặc thù công việc phải gắn liền với màn hình máy tính, cần phải có thời gian để đôi mắt nghỉ ngơi sau thời gian khoảng 30 – 45 phút, bằng cách thư giản, nhìn ra xa, nhìn ra không gian bên ngoài,…
Điều trị bệnh lý tại mắt và bệnh lý toàn thân là nguyên nhân gây khô mắt, khi bệnh được điều trị ổn định thì chứng khô mắt cũng sẽ giảm.
Bên cạnh đó, cần tìm ra nguyên nhân gây khô mắt để trị tận gốc nguyên nhân, cũng như tìm các yếu tố nguy cơ gây khô mắt để phòng tránh.
Chẳng hạn một người sử dụng điện thoại hoặc máy tính quá nhiều trong ngày, cần điều chỉnh lại để đôi mắt phải có thời gian nghỉ ngơi, tránh làm việc quá tải với các thiết bị đó.
Nếu đặc thù công việc phải gắn liền với màn hình máy tính, cần phải có thời gian để đôi mắt nghỉ ngơi sau thời gian khoảng 30 – 45 phút, bằng cách thư giản, nhìn ra xa, nhìn ra không gian bên ngoài,…
Điều trị bệnh lý tại mắt và bệnh lý toàn thân là nguyên nhân gây khô mắt, khi bệnh được điều trị ổn định thì chứng khô mắt cũng sẽ giảm.
6. Dự phòng khô mắt
- Dành nhiều thời gian hòa mình với thiên nhiên ở những nơi không gian sạch, nhiều cây xanh, không khí trong lành chính là cách phòng chống khô mắt hiệu quả.
- Cần giữ vệ sinh mắt bằng cách hàng ngày rửa mặt nhẹ nhàng bằng khăn với nước ấm, sử dụng dung dịch nước muối sinh lý 0,9% rửa mắt hàng ngày.
- Không nên day hay giụi mắt dù cảm thấy khó chịu, vì có thể gây xước giác mạc.
- Nên đeo kính bảo vệ mắt khi ra đường để tránh khói bụi
- Uống đủ nước, dinh dưỡng cân đối nhưng chú ý hơn đến rau xanh và trái cây, đặc biệt là các loại củ quả giầu vitamin A để cung cấp vitamin cho cơ thể sẽ có lợi trong việc cải thiện chứng khô mắt.
- Một điểm không kém phần quan trọng là không được lạm dụng điều hòa, bởi vì phòng điều hòa không khí rất khô, nên khi ngồi lâu trong phòng điều hòa nguy cơ rất cao bị khô mắt.
- Sử dụng các sản phẩm bổ sung OMEGA 3 có chứa DHA và EPA giúp dự phòng tốt chứng khô mắt
- Khô mắt kéo dài có thể gây tổn thương giác mạc, suy giảm thị lực. Vì vậy, nếu có biểu hiện khô mắt nên đi khám sớm để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Trên đây là những thông tin về chứng khô mắt. Hi vọng với những thông tin trên giúp bạn phần nào biết được nguyên nhân dẫn đến tình trạng này đồng thời cũng có cách điều trị cũng như phòng ngừa tình trạng khô mắt được hiệu quả nhất.
Khô mắt