Tóm tắt nội dung
Phần lớn phụ nữ chỉ cảm thấy cơn đau này hơi khó chịu, nhưng một số lại chịu đựng những cơn đau dữ dội hơn và có thể gây cản trở hoạt động bình thường trong vài ngày.
Các bệnh lý khác như lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, viêm cổ tử cung… có thể khiến cơn đau bụng kinh trở nên nghiêm trọng hơn. Trong những trường hợp đó, điều trị triệt để nguyên nhân sẽ giúp giảm bớt cơn đau hiệu quả.
Trường hợp đau bụng kinh mà không tìm thấy bất kỳ nguyên nhân nào còn gọi là đau bụng kinh nguyên phát, thường có xu hướng bớt đau theo tuổi và thường đỡ đau hơn sau khi sinh con.
Đau bụng kinh khá thường gặp xảy ra trong chu kỳ kinh nguyệt. Mức độ đau có thể khác nhau ở mỗi người nhưng hầu như người phụ nữ nào cũng từng trải qua cảm giác này trong đời.
1. Nguyên nhân gây đau bụng kinh
Bình thường, đầu chu kỳ kinh nguyệt có khoảng vài nang trứng phát triển. Đế giữa chu kỳ thường chỉ có 1 nang trứng phát triển vượt trội và rụng. Nếu trứng rụng mà được thụ tinh sẽ di chuyển dần về buồng tử cung và làm tổ ở đấy.
Trường hợp trứng không được thụ tinh cũng sẽ di chuyển về dần tử cung, đồng thời đến cuối chu kỳ tử cung sẽ tăng co bóp để làm bong lớp niêm mạc và tống chúng ra ngoài cơ thể.
Trong lúc thành tử cung co bóp, các mạch máu ở lớp niêm mạc tử cung bị chèn ép. Điều này lam cho máu và oxi cung cấp đến tử cung tạm thời bị gián đoạn. Khi thiếu oxi, các mô trong tử cung bắt đầu giải phóng ra các chất hóa học gây đau.
Trong quá trình co bóp cơ tử cung, sẽ tăng sản xuất một chất trung gian hóa học là prostaglandin. Chất này làm cho cơ tử cung co bóp nhiều và mạnh hơn, làm tăng mức độ đau trong thời điểm này.
Một vấn đề cho đến nay vẫn chưa có lời giải thích rõ ràng là vì sao có phụ nữ lại trải qua những đợt đau bụng kinh dữ dội trong khi số khác lại không đau hay đau rất nhẹ. Các nhà nghiên cứu cho rằng có thể liên quan đến prostaglandin, ở một số người có sự tích tụ protaglandin nhiều hơn khiến cho quá trình co thắt tử cung xảy ra mạnh hơn.
Đau bụng kinh còn có thể là biểu hiện của bệnh lý khác như lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, viêm vùng chậu, viêm cổ tử cung lộ tuyến, hẹp cổ tử cung, đặt vòng tránh thai…
2. Phân loại đau bụng kinh
Theo nguyên nhân, đau bụng kinh được chia làm 2 loại là đau bụng kinh nguyên phát và đau bụng kinh thứ phát:
Đau bụng kinh nguyên phát:
Là tình trạng đau bụng có tính chu kỳ xảy ra khi hành kinh mà không liên quan đến bệnh lý khác hay không tìm thấy bất cứ nguyên nhân nào. Cơn đau thường bắt đầu trước 1–2 ngày hoặc trong chu kỳ kinh nguyệt. Thường đau ở bụng dưới, có khi kèm theo đau lưng hay đùi. Cơn đau ở mức độ nhẹ đến nặng tùy người, thường kéo dài từ 12–72 giờ, có thể đi kèm buồn nôn, mệt mỏi, thậm chí là tiêu chảy.
Đau bụng kinh thứ phát:
Là cơn đau liên quan đến một rối loạn hay bệnh lý ở cơ quan sinh sản của phụ nữ, như lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung hay nhiễm trùng. Loại đau này thường diễn ra trước chu kỳ kinh và kéo dài hơn cơn đau bụng kinh thông thường. Cơn đau thứ phát thường không kèm theo buồn nôn, nôn, mệt mỏi hay tiêu chảy.
3. Triệu chứng đau bụng kinh
Các triệu chứng thường thấy của một cơn đau bụng kinh là:
- Đau nhói hoặc đau quặn ở vùng bụng dưới, có khi đau dữ dội
- Cơn đau xuất hiện trước khi có kinh 1 đến 2 ngày, mức độ đau cao nhất khoảng 24 giờ sau khi bắt đầu có kinh rồi giảm dần sau khoảng 2 đến 3 ngày.
- Đau âm ỉ, liên tục
- Đau có thể lan ra vùng lưng dưới và xuống dưới đùi
Một số phụ nữ đôi khi gặp thêm những triệu chứng khác trong kỳ kinh kèm theo đau bụng như:
- Buồn nôn
- Đi ngoài phân lỏng
- Đau đầu, chóng mặt
- Vã mồ hôi
- Táo bón hoặc đầy hơi, chướng bụng
Bên cạnh đó cũng có thể kèm theo các triệu chứng:
- Kinh nguyệt không đều
- Chảy máu giữa các kỳ kinh
- Dịch tiết âm đạo đặc hơn hoặc có mùi hôi
- Đau khi quan hệ tình dục
4. Chẩn đoán nguyên nhân đau bụng kinh
Chẩn đoán đau bụng kinh nói chung là dễ, các triệu chứng đau xảy ra khi hành kinh và thường được người bệnh mô tả rất cụ thể.
Tuy nhiên, để chẩn đoán được nguyên nhân gây đau bụng kinh không phải là việc dễ dàng và đôi khi không tìm được nguyên nhân.
Để chẩn đoán nguyên nhân, bác sĩ thường chỉ định thêm một số xét nghiệm cận lâm sàng như:
- Siêu âm ổ bụng, phần phụ: Cho thấy hình ảnh của tử cung, cổ tử cung, ống dẫn trứng và buồng trứng.
- Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác, như chụp CT hay MRI, chụp CT kết hợp với X-quang.
- Nội soi ổ bụng: Có thể phát hiện tình trạng u xơ tử cung, u nang buồng trứng, lạc nội mạc tử cung, mô dính…
- Nội soi cổ tử cung: Có thể phát hiện các bệnh lý như khối u, viêm cổ tử cung lộ tuyến.
- Ngoài ra có thể xét nghiệm thêm nội tiết để chẩn đoán các bệnh lý liên quan như bệnh lý buồng trứng, bệnh vùng dưới đồi – tuyến yên.
5. Điều trị đau bụng kinh
Tùy theo tình trạng và nguyên nhân gây đau bụng kinh mà có biện pháp điều trị khác nhau.
- Đau bụng kinh nguyên phát: Chỉ cần điều trị giảm đau là chính, ngoài ra điều trị các triệu chứng kèm theo như buồn nôn, nôn, rối loạn tiêu hóa.
- Đau bụng kinh thứ phát: Ngoài điều trị triệu chứng ra thì khi tìm được nguyên nhân thì điều trị theo nguyên nhân. Nói chung các bệnh lý gây đau đau bụng kinh mà được điều trị thì triệu chứng đau cũng sẽ giảm hoặc hết.
Điều trị cụ thể:
- Dùng thuốc giảm đau, phổ biến nhất là uống thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs)
- Chườm ấm vùng bụng dưới, tắm nước ấm
- Thực hiện các phương pháp giúp thư giãn, như thiền hay yoga
- Tránh tình trạng căng thẳng, hạn chế các áp lực trong học tập và làm việc
- Không uống rượu, bia, chất kích thích
- Kiểm soát hormone sinh dục bằng các cách như dùng thuốc tránh thai hàng ngày.
Điều trị nguyên nhân có thể thực hiện như:
- Phẫu thuật trong các trường hợp lạc nội mạc tử cung, u nang buồng trứng, u xơ tử cung,…
- Điều trị viêm khi đau do nguyên nhân viêm gây ra
- Điều trị lộ tuyến cổ tử cung
6. Dự phòng đau bụng kinh
- Có thể dự phòng cơn đau bụng kinh với trường hợp đau nguyên phát bằng cách uống thước giảm đau dự phòng.
- Có thể tiến hành uống thuốc giảm đau 1 đến 2 ngày trước khi dự kiến đến chu kì kinh.
- Mục đích điều trị dự phòng để thuốc phát huy tác dụng trước khi cơn đau xảy ra.
- Đối với các trường hợp đau thứ phát, các biện pháp dự phòng tập trung vào phát hiện và điều sớm các bệnh lý phụ khoa như u nang buồng trứng, u xơ tử cung, viêm cổ tử cung…
Đau bụng kinh
