Tóm tắt nội dung
Bệnh ung thư dương vật thường gặp ở người cao tuổi, tuổi càng cao nguy cơ mắc càng lớn. Mặc dù là một trong những nhóm bệnh ung thư hiếm gặp, nhưng do vấn đề tế nhị nên thường được phát hiện muộn và vì vậy tỷ lệ tử vong rất cao.
Ung thư dương vật bao gồm các loại như ung thư biểu mô tế bào vảy, u hắc tố, ung thư biểu mô tế bào đáy, u lympho và sarcome. Trong đó ung thư biểu mô tế bào vảy là chủ yếu, chiếm đến 95% các trường hợp.
1. Nguyên nhân gây ung thư dương vật
Mặc dù chưa có một bằng chứng rõ ràng về nguyên nhân, nhưng có nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến ung thư dương vật ở nam giới. Các yếu tố nguy cơ cao đó là:
- Nhiễm HPV: Có khoảng 100 chủng HPV khác nhau trong đó có vài chủng gây mụn cóc (u nhú) ở người, vài chủng gây bệnh sùi mào gà, vài chủng có nguy cơ gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ và ung thư dương vật ở nam giới.
- Hẹp bao quy đầu: Nam giới trưởng thành mà vẫn còn hẹp bao quy đầu có nguy cơ cao hơn mắc ung thư dương vật.
- Tuổi tác: Mặc dù bệnh có thể gặp ở nam giới 40 tuổi, nhưng thường được phát hiện ở nam giới trên 60 tuổi. Tuổi càng cao nguy cơ mắc càng lớn.
- Hút thuốc lá: Hút thuốc lá có khả năng phát triển tế bào ung thư dương vật cao gấp từ 3 đến 4,5 lần so với người không hút thuốc.
- Vệ sinh cá nhân kém: Vệ sinh dương vật, nhất là bao quy đầu kém tạo điều kiện cho các chủng vi khuẩn, nấm, kí sinh trùng phát triển gây viêm nhiễm dương vật, làm tổn thương lớp da dương vật. Nếu không điều trị đúng có nguy cơ dẫn đến ung thư.
- Quan hệ tình dục không an toàn: Quan hệ tình dục không an toàn, hay có nhiều bạn tình có thể dễ bị lây nhiễm các loại vi khuẩn, vi rút, nấm gây ra các bệnh nguy hiểm qua đường tình dục như HIV, lậu, giang mai, HPV… cũng là nguy cơ cao gây ung thư dương vật.
- Tiếp xúc với phóng xạ: Tia phóng xạ, tia UV có thể gây biến đổi, rối loạn hoạt động của các tế bào dẫn đến việc hình thành khối u. Việc thường xuyên tiếp xúc với tia UV, hay đã từng sử dụng xạ trị để điều trị ung thư tại các cơ quan khác trong có thể có nguy cơ mắc ung thư dương vật cao hơn.
- Bệnh lý tại chỗ: Như viêm bao quy đầu tắc nghẽn, tiền sử ung thư sinh dục (như ung thư tiền liệt tuyến, ung thư tinh hoàn) cũng có nguy cơ cao mắc ung thư dương vật.
2. Các triệu chứng thường gặp của ung thư dương vật
Ung thư dương vật có nhiều triệu chứng phức tạp, nhiều biểu hiện dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác lây nhiễm qua đường tình dục như sùi mào gà, lậu, giang mai…
Một số tổn thương có thể gặp trong nhiều trường hợp mắc ung thư dương vật như:
- Dương vật đau, chảy máu khi có tiếp xúc bên ngoài như quan hệ tình dục hay vệ sinh cá nhân
- Tiểu ra máu hoặc xuất tinh ra máu
- Bựa sinh dục, ngứa, nổi mẩn vùng dương vật
- Dương vật bị biến dạng, sưng to, cong vẹo, lệch trục hoặc thậm chí là hoại tử
- Thay đổi về độ dày và màu sắc da của dương vật
- Dương vật tiết dịch có mùi hôi khó chịu.
- Tại vùng da xung quanh thân dương vật xuất hiện các hiện tượng bất thường như viêm sưng tấy, các nốt sần hoặc là các cục u nhỏ.
- Xuất hiện các bướu nhỏ, hay hạch dưới da vùng háng
- Tổn thương có thể bị che lấp bởi bao quy đầu, đặc biệt ở những bệnh nhân bị hẹp bao quy đầu.
- Triệu chứng do khối u xâm lấn: Ung thư dương vật xâm lấn niệu đạo, phát triển dọc theo chiều dài niệu đạo, gây tắc nghẽn niệu đạo. Hậu quả có thể tiểu khó, bí tiểu, hay tiểu ra máu.
3. Chẩn đoán ung thư dương vật
Chẩn đoán ung thư dương vật dựa vào các triệu chứng lâm sàng gợi ý như đã mô tả trên và một số các xét nghiệm cận lầm sang:
- Siêu âm: Xác định vị trí, kích thước và sự xâm lấn của khối u nguyên phát, hạch vùng hoặc hạch di căn.
- Chụp CT, chụp cộng hưởng từ (MRI): Khi siêu âm không rõ ràng, đặc biệt trong trường hợp khối u xâm lấn vật xốp dương vật, chụp CT hoặc MRI cho kết quả chẩn đoán rõ ràng hơn. Ngoài ra còn giúp kiểm tra vùng háng, vùng xương chậu, độ sâu và mức độ xâm lấn của khối u.
- Sinh thiết tế bào: Sinh thiết khối u và sinh thiết hạch làm xét nghiệm giải phẫu bệnh cho kết quả chẩn đoán bệnh chính xác.
4. Chẩn đoán giai đoạn của ung thư dương vật
Việc phân loại giai đoạn của ung thư dương vật có vai trò quan trọng trong việc xác định mức độ tổn thương của ung thư và lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu.
Theo hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, ung thư dương vật chia thành các giai đoạn như sau:
Giai đoạn 0 (giai đoạn sớm nhất của ung thư)
Trong giai đoạn này, khối u chỉ xuất hiện ở vùng da của dương vật, chưa phát triển sâu hơn. Ung thư không lan đến các hạch bạch huyết lân cận hoặc các phần xa của cơ thể. Giai đoạn này kéo dài trong vài năm với các biểu hiện nhẹ như vết loét, nốt sần nhỏ… nên nhiều người chủ quan hoặc bỏ qua không để ý.
Giai đoạn 1
Khối u đã phát triển thành mô ngay dưới lớp trên cùng của da. Tuy nhiên lớp mô này không phát triển vào trong mạch máu gần đó, mạch bạch huyết, hoặc dây thần kinh. Ung thư không lan đến các hạch bạch huyết lân cận hoặc các phần khác của cơ thể.
Giai đoạn 2
- Giai đoạn 2A: Khối u đã phát triển thành mô ngay dưới lớp trên cùng của da. Nó đã phát triển thành mạch máu gần đó, mạch bạch huyết, hoặc dây thần kinh. Tế bào ung thư không lan đến các hạch bạch huyết lân cận hoặc các phần khác của cơ thể.
- Giai đoạn 2B: Ung thư đã phát triển thành hangus corpus (một trong 2 buồng bên trong chạy dọc theo đỉnh của trục dương vật). Ung thư không lan đến các hạch bạch huyết lân cận hoặc các phần khác của cơ thể.
Giai đoạn 3
- Giai đoạn 3A: Khối u đã phát triển thành mô dưới lớp trên cùng của da với kích thước lớn hơn, đã lan đến 1 hoặc 2 hạch bạch huyết ở bẹn, cùng một phía của cơ thể. Không lan đến các phần xa của cơ thể.
- Giai đoạn 3B: Khối u đã phát triển thành mô dưới lớp trên cùng của da với kích thước ngày một lớn hơn các giai đoạn trước. Ung thư đã lan tới 3 hoặc nhiều hạch bạch huyết bẹn gần đó ở cùng một bên của cơ thể, hoặc đến các hạch bạch huyết bẹn ở cả hai bên của cơ thể. Không lan đến các phần xa của cơ thể.
Giai đoạn 4
- Trường hợp 1: Khối u đã phát triển vào trong các cấu trúc lân cận như bìu, tuyến tiền liệt hoặc xương mu. Ung thư có thể hoặc có thể không lan đến các hạch bạch huyết lân cận. Nó không lan đến các phần xa của cơ thể.
- Trường hợp 2: Khối u có thể hoặc có thể không phát triển vào các lớp sâu hơn của dương vật hoặc các cấu trúc lân cận. Tuy nhiên, ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết gần đó trong xương chậu, hoặc nó đã phát triển bên ngoài của một hạch bạch huyết nào đó và vào các mô xung quanh. Ung thư không lan đến các phần xa của cơ thể.
- Trường hợp 3: Khối u có thể có hoặc không phát triển thành các lớp sâu hơn của dương vật hoặc các cấu trúc lân cận. Ung thư có thể có hoặc không lan đến các hạch bạch huyết lân cận. Ung thư đã di căn vào các cơ quan khác của cơ thể.
5. Điều trị ung thư dương vật
Có nhiều phương pháp điều trị ung thư dương vật như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị… Các phương pháp này có thể thực hiện đơn thuần hoặc kết hợp với nhau để đem lại hiệu quả cao nhất trong điều trị ung thư dương vật.
Tùy theo từng giai đoạn ung thư mà sử dụng các biện pháp điều trị khác nhau:
Ung thư dương vật giai đoạn 0
Với những tế bào ung thư xuất hiện trên bao quy đầu, các bác sỹ có thể tiến hành cắt bỏ bao quy đầu bằng tiểu phẫu.
Nếu khối u nằm trong qui đầu và không ảnh hưởng đến các mô khác, nó có thể được điều trị bằng một liệu pháp điều trị cụ thể (cắt bỏ laser, bôi 5-FU hoặc imiquimod hoặc liệu pháp lạnh).
Ung thư dương vật giai đoạn 1
Ở giai đoạn này, các biện pháp điều trị có thể bao gồm:
- Cắt bao quy đầu: Đối với khối u giới hạn trong bao quy đầu
- Phẫu thuật rộng hơn: phẫu thuật Mohs, cắt bỏ rộng hoặc loại bỏ một phần dương vật.
- Xạ trị hoặc cắt bỏ bằng laser cũng là phương pháp điều trị thích hợp ở giai đoạn này.
Ung thư dương vật giai đoạn 2
Bệnh ở giai đoạn này thường được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ dương vật, có hoặc không phẫu thuật để loại bỏ các hạch bạch huyết.
Một phương pháp điều trị ít phổ biến hơn là sử dụng bức xạ như điều trị ung thư sau phẫu thuật. Bức xạ cũng có thể được sử dụng làm phương pháp điều trị chính ở nam giới không thể phẫu thuật vì các vấn đề sức khỏe khác.
Một số bác sĩ khuyên rằng nên kiểm tra các hạch bạch huyết vùng háng để tránh nhầm lẫn giữa giai đoạn 2 với giai đoạn 3 hoặc 4.
Ung thư dương vật giai đoạn 3
Giai đoạn 3 được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ dương vật. Trong một số trường hợp, hóa trị có thể được sử dụng đầu tiên để thu nhỏ khối u nhờ đó dễ dàng loại bỏ bằng phẫu thuật hơn.
Phẫu thuật cắt bỏ hạch bạch huyết cũng cần thiết để loại bỏ các hạch bạch huyết ở háng. Xạ trị ở háng cũng có thể được sử dụng, sau phẫu thuật hoặc thay vì phẫu thuật trong một số trường hợp. Nếu các hạch bạch huyết là rất lớn, sử dụng phương pháp hóa trị cũng thích hợp.
Ung thư trong giai đoạn này có thể khó chữa khỏi mà gây nhiều đau đớn cho người bệnh.
Ung thư dương vật giai đoạn 4
Trong một số trường hợp của giai đoạn 4 ung thư, khối u chính đã phát triển vào các mô gần đó như tuyến tiền liệt, bàng quang, bìu, hoặc bụng. Điều trị thường là phẫu thuật cắt bỏ dương vật. Nếu khối u nằm trong bìu hoặc các phần của thành bụng, tinh hoàn cũng có thể phải được loại bỏ.
Các hạch bạch huyết ở cả hai vùng háng cũng bị loại bỏ nếu chúng chứa tế bào ung thư đang lây lan. Sau khi các hạch bạch huyết được lấy ra, những khu vực đó có thể được điều trị bằng xạ trị để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư còn sót lại. Hóa trị cũng có thể được tiến hành kết hợp trong quá trình điều trị này.
6. Dự phòng ung thư dương vật
Dự phòng được thực hiện với những người chưa mắc, còn với những người đã mắc thì dự phòng được thực hiện sau khi điều trị nhằm mục đích tránh tái phát.
Các biện pháp dự phòng cần thực hiện:
- Quan hệ tình dục an toàn, lành mạnh, nhằm hạn chế các bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai, HIV, HPV….
- Giữ gìn vệ sinh dương vật nói riêng và bộ phận sinh dục nói chung
- Khám và điều trị sớm các bệnh lý tại cơ quan sinh dục và dương vật
- Nếu đến tuổi trưởng thành mà còn hẹp bao quy đầu thì phải đi cắt bao quy đầu sớm, tránh tình trạng viêm nhiễm hoặc nguy cơ ung thư dương vật sau này
- Chế độ ăn uống đủ chất, bỏ hút thuốc lá (nếu có), uống ít rượu bia, các chất kích thích.
- Không tiếp xúc với tia phóng xạ, tia UV, trong trường hợp bất khả kháng thì phải có biện pháp bảo hộ phù hợp.
Ung thư dương vật
