Ung thư da là sự tăng trưởng bất thường của tế bào da, thường phát triển trên da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, nhưng cũng có thể phát triển trên vùng da không thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng.
Ung thư da hay gặp ở nước gần xích đạo, nơi có bức xạ cực tím lớn nhất. Có thể làm giảm nguy cơ ung thư da bằng cách hạn chế hoặc tránh tiếp xúc với bức xạ tia cực tím.
Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hàng năm có khoảng 10 triệu người mắc bệnh ung thư da trên thế giới và xu hướng mắc bệnh ngày càng tăng. Điều trị ung thư da đạt kết quả tốt nếu được phát hiện và chẩn đoán sớm.
Nguyên nhân gây ung thư da
Các đột biến xảy ra trong các phân tử AND của tế bào da khỏe mạnh gây ra các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát và tạo thành một khối của tế bào ung thư. Các nguyên nhân ung thư da có thể gặp:
- Tia tử ngoại:
Các tia tử ngoại (tia UV) có trong ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính. Việc tiếp xúc trực tiếp với tia UV quá nhiều, tổn thương sẽ tích lũy sau nhiều năm, đến một lúc nào đó sẽ có nguy cơ ung thư da.
Những chủng người có làn da nâu, đen thường ít có nguy cơ phát triển thành ung thư da. Những người có làn da mịn, trắng và xuất hiện nhiều tàn nhang hoặc dễ chuyển sang đỏ khi đi nắng có nguy cơ cao phát triển thành ung thư da.
- Ánh sáng đèn cường độ cao: Việc tiếp xúc nhiều với anh sáng có cường độ cao, như ánh sáng từ đèn sân khấu, ánh sáng phát ra do hàn, xì,…. Tăng khả năng phát triển ung thư da
- Những tổn thương tại da: Vùng da bị viêm nhiễm kéo dài hoặc bị bỏng có nguy cơ cao trong việc phát triển ung thư da.
- Nốt ruồi: Người có nhiều nốt ruồi, nốt ruồi bất thường có nguy cơ ung thư da
- Các tổn thương tiền ung thư da: Tổn thương tiền ung thư da thường xuất hiện thô, có vảy,… xảy phổ biến ở mặt, cánh tay, bàn tay có nguy cơ phát triển thành ung thư da
- Tiền sử gia đình: Những người có cha, mẹ, hoặc anh chị em ruột bị ung thư da, có nguy cơ cao mắc ung thư da.
- Tiền sử bản thân: Người đã từng bị ung thư da một lần, có nguy cơ bị tiếp tục bị ung thư da.
- Suy giảm miễn dịch: Những người bị suy giảm miễn dịch như nhiễm HIV, mắc bệnh bạch cầu, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch,…. Có nguy cơ mắc ung thư da cao.
- Tuổi: Ung thư da có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên nguy cơ mắc tăng lên theo tuổi.
- Các nguyên nhân khác: Tiếp xúc nhiều với hóa chất, như hơi xăng, thuốc nhuộm tóc, khói, bụi than,… cũng có nguy cơ cao hình thành ung thư da.
Điều trị ung thư da
Điều trị ung thư da càng sớm cho kết quả càng cao. Vì vậy việc phát hiện và chẩn đoán sớm có ý nghĩa vô cùng lớn. Các biện pháp điều trị thường được áp dụng:
- Phẫu thuật: Phẫu thuật càng sớm càng tốt, phẫu thuật kết hợp với vét hạch. Nếu có viêm thì phải điều trị viêm quanh u.
- Tia xạ: Một số thể ung thư da, như ung thư tế bào đáy, tia xạ áp sát tại chỗ bằng cesium hay P32 cũng cho kết quả cao.
- Hóa trị liệu:
+ Có thể dùng dung dịch 5FU 2% bôi tại chỗ 2 lần, ngày 4 -6 lần. Biện pháp này thường được áp dụng với các tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư nông, nhỏ.
+ Hóa trị liệu toàn thân: Phương pháp này ít được áp dụng, chỉ dùng trong một số trường hợp đặc biệt, khi ung thư đã di căn rộng.
Phòng ngừa ung thư da
Dự phòng ung thư da là biện pháp điều trị tối ưu nhất, các biện pháp chủ yếu là bảo vệ da trước tác hại của ánh nắng mặt trời.
- Tránh ánh nắng mặt trời: Nên tránh ánh nắng mắt trời, nhất là những ngày nắng với cường độ lớn.
+ Sử dụng thiết bị che kín da khi đi ra nắng như quần áo chống nắng, đeo kính chống nắng,...
+ Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với hóa chất, nếu có tiếp xúc với hóa chất phải rửa sạch bằng nước
+ Khi làm việc có tiếp xúc với nguồn phóng xạ cần phải có biện pháp bảo vệ như đi găng, ủng, quần áo bảo hộ, kính, mặt nạ,...
+ Vệ sinh da sạch sẽ, điều trị kịp thời các viêm nhiễm, lở loét trên da
- Dùng kem chống nắng: Do đặc thù công việc, chơi thể thao hoặc những hoạt động phải tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nên dùng kem chống nắng cho những vùng da không được quần áo che.
- Dùng viên uống chống nắng toàn thân:
Viên uống chống nắng toàn thân chứa các thành phần như:
+ Hỗn hợp chiết xuất thảo dược chống nắng (chiết xuất dương xỉ, chiết xuất kế sữa,...)
+ Hỗn hợp 12 chiết xuất thảo dược Carotenoid và giúp chống oxy hóa và nuôi dưỡng bảo vệ da (chiết xuất nho đỏ, chiết xuất lô hội,...)
+ Các vitamin và khoáng chất cần thiết giúp chống lão hóa và nuôi dưỡng, bảo vệ da (các vitamin A, C, D, E, kẽm, selen,...)
Các thành phần này có trong viên uống chống nắng toàn thân có tác dụng giúp chống nắng toàn thân, bảo vệ da chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời, tia UV, môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại, giúp chống lão hóa và nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh.
Ths.Bs Vũ Văn Lực
Ung thư da
