U hắc tố ác tính hay ung thư tế bào hắc tố (melanoma) xuất phát từ các tế bào hắc tố da (melanin), thường phát triển trên một nốt ruồi sẵn có.
Bệnh thường gặp ở người cao tuổi, nam nhiều hơn nữ. Đây là loại ung thư nguy hiểm nhất trong các loại ung thư da, thường khi phát hiện ra bệnh thì nó đã di căn vào hạch và cả nội tạng rồi.
Nguyên nhân
- Ánh nắng mặt trời: Đây là nguyên nhân chủ yếu gây ung thư tế bào hắc tố, trong đó những người cháy nắng có tỷ lệ mắc cao.
- Tuổi: Tuổi càng cao nguy cơ mắc bệnh càng lớn, bệnh rất hiếm gặp ở trẻ em.
- Màu da: Những người da trắng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người da đen và da mầu
- Yếu tố gia đình: Những người có tiền sử gia đình bị ung thư tế bào hắc tố có tỷ lệ mắc cao
Biểu hiện lâm sàng
- Biểu hiện đầu tiên là trên một nốt ruồi có sẵn thấy to dần ra, lở loét, có viền đỏ xung quanh
- Nốt ruồi xuất hiện ngứa, chảy máu, bờ nham nhở
- Tổn thương nhanh chóng xâm lấn theo chiều sâu, chiều rộng và di căn đến hạch, nội tạng
- Nhiều trường hợp tổn thương tại chỗ kín đáo, nhưng đã có di căn hạch rồi
Dấu hiệu báo động ung thư tế bào hắc tố
- Khối u to nhanh trong khoảng thời gian ngắn, vài tuần đến vài tháng
- Nốt ruồi tự nhiên ngứa, khó chịu, muốn gãi, muốn bóp, nặn
- Nốt ruồi biến đổi màu, sẫm màu dàn và đặc biệt có dấu hiệu loét, sùi
- Nốt ruồi từ đơn sắc biến đồi thành nhiều màu
- Bờ nốt ruồi trở nên nham nhở, không đối xứng.
Khi có dấu hiệu báo động, phải đi khám và làm xét nghiệm ngày để được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
Điều trị
Ung thư tế bào hắc tố được coi là một trong những loại ung thư rất ác tính, nhưng nếu được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời thì tỷ lệ thành công khá cao. Các biện pháp điều trị có thể áp dụng:
- Phẫu thuật cắt bỏ rộng tổn thương là lựa chọn đầu tiên, đây được coi là biện pháp điều trị hiệu quả nhất.
- Phẫu thuật kết hợp với nạo vét hạch vùng. Ngày nay, nạo vét hạch có chọn lọc đang được áp dụng rộng rãi. Biện pháp này dùng chất chỉ thị màu tiêm vào khối u ở da, sau đó dựa vào sự hiện diện của chất chỉ thị tại các hạch vùng để cắt bỏ chọn lọc.
- Hóa trị liệu: Tùy theo mức độ, tùy từng bệnh nhân mà có thể áp dụng đơn hóa trị liệu hay phối hợp nhiều thuốc để điều trị.
- Quang tuyến trị liệu: Được áp dụng trong những trường hợp có di căn hoặc không có chỉ định phẫu thuật. Thường kết hợp với corticosteroides liều thấp có tác dụng giảm đau.
- Sau khi phẫu thuật, cần hết sức lưu ý hiện tượng tái phát tại chỗ, hay di căn hạch và các cơ quan khác, đặc biệt ở phổi và não. Vì vậy, phải đi khám kiểm tra địn kỳ 3 tháng/ lần để có thể phát hiện các diễn biến sớm của bệnh.
Phòng bệnh ung thư tế bào hắc tố
- Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá lâu, nhất là từ 10 giờ sáng đến 15 giờ chiều, thời điểm mà bức xạ cực tím là mạnh nhất.
- Hạn chế tắm nắng, tốt nhất là không nên tắm nắng
- Định ký khám sức khỏe để phát hiện sớm những vùng da phát triển bất thường, các nốt ruồi thay đổi về kích thước, tính chất….
- Nên dùng kem chống nắng trước khi tiếp xúc nhiều với ánh năng mặt trời, đặc biệt là những ngày trời nắng có cường độ lớn. Phải bôi lên toàn bộ vùng da tiếp xúc với ánh nắng.
- Dùng viên uống chống nắng toàn thân, đây là biện pháp đơn giản, dễ sử dụng, mang lại hiệu quả. Có thể sử dụng phối hợp với kém chống nắng.
Viên uống chống nắng toàn thân chứa các thành phần như:
+ Hỗn hợp chiết xuất thảo dược chống nắng (chiết xuất dương xỉ, chiết xuất kế sữa,...)
+ Hỗn hợp 12 chiết xuất thảo dược Carotenoid và giúp chống oxy hóa và nuôi dưỡng bảo vệ da (chiết xuất nho đỏ, chiết xuất lô hội,...)
+ Các vitamin và khoáng chất cần thiết giúp chống lão hóa và nuôi dưỡng, bảo vệ da (các vitamin A, C, D, E, kẽm, selen,...)
Các thành phần này có trong viên uống chống nắng toàn thân có tác dụng giúp chống nắng toàn thân, bảo vệ da chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời, tia UV, môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại, giúp chống lão hóa và nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh.
Ths.Bs Vũ Văn Lực
Ung thư da
